«Δεν είμαι τίποτα και θα έπρεπε να είμαι το παν»

Οι πραγματικοί κίνδυνοι της σημερινής κοινωνικής καταστροφής δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με θεωρητικά σχήματα αποσπασμένα από την υλική τους υπόσταση, εκλογικεύσεις και παραθέσεις τσιτάτων. Απαιτείται μια ανώτερη φιλοσοφική αντίληψη για να ειδωθεί η ιστορία σαν ένας αστερισμός κινδύνων κι επαναστατικών ευκαιριών όπως τόνιζε ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, πολεμώντας τον αποστεωμένο μηχανιστικό υλισμό του σταλινισμού και το φορμαλισμό της προδοτικής σοσιαλδημοκρατίας.  

Γιατί σήμερα «Απαιτείται μια ιστορική πράξη μεταμόρφωσης των συνθηκών που υπάρχουν»[1] που οι καταπιεσμένοι δεν έχουν επιλέξει και γίνονται τα θύματα της. Αυτό είναι αναγκαίο να γίνει τώρα και όχι αύριο γιατί εκείνο που φαινόταν χαμένο μέσα από τις περιπέτειες της ιστορικής εξέλιξης είναι ξανά εδώ και μας καλεί. Το κεντρικό σύνθημα του Δεκέμβρη 2008 «Βάρκιζα Τέλος» συνοδεύεται όχι λίγες φορές σε συγκεντρώσεις, πορείες, συγκρούσεις και από το σύνθημα « σ΄ αυτούς τους δρόμους σ’ αυτή τη κοινωνία, η επανάσταση δεν είναι ουτοπία». Η επανεμφάνιση απαγορευμένων όρων (διαγραφή του χρέους, τα εργοστάσια στους εργάτες, γενική απεργία διαρκείας, επανάσταση, κυβέρνηση της αριστεράς, οι εργάτες στην εξουσία) μετά το φορτισμένο δόγμα του τέλους της ιστορίας δονεί και τα μυαλά των πάσης φύσης εμπειρογνωμόνων της κυρίαρχης καπιταλιστικής τάξης, τους ανησυχεί και τους φοβίζει.

Ο φόβος των κυρίαρχων υποδηλώνει ότι η πραγμάτωση της ουτοπίας της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης δεν είναι ένας αφηρημένος ιστορικός σκοπός σε έναν άδηλο χρόνο φορτωμένος στα μυαλά … «άμυαλων» ανθρώπων. Αντίθετα, η δημιουργία ενός τέταρτου κόσμου μέσα στον πρώτο κόσμο αποτελεί την πιο έκδηλη ένδειξη ότι το νήμα του κόκκινου Οκτώβρη είναι παρόν και το φάντασμα της επανάστασης πλανιέται ξανά στην Ευρώπη.  Η κατάταξη και της χώρας μας στις ζώνες υψηλού κινδύνου εξεγέρσεων είναι κι αυτό μια ιστορική ένδειξη της δυνατότητας πραγμάτωσης της ουτοπίας.

Είτε πρόκειται για την αυγή του καπιταλισμού, είτε για την εποχή της δύσης του, το όραμα της κοινωνικής απελευθέρωσης έχει τις δικές της υλικές ρίζες. Όμως και στις δυο περιπτώσεις «η ουτοπία εμφανίζεται μαζί με το χάσμα στη μορφή εμφάνισης της κοινωνικής πραγματικότητας από τη μια και τους ιστορικούς σκοπούς της σοσιαλιστικής χειραφέτησης, από την άλλη.»[2]

Όλες οι προσπάθειες της άρχουσας τάξης σε οικονομικό, πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο στοχεύουν στο να δημιουργηθούν φράγματα ανάσχεσης της ανάδυσής της, μιας διαρκούς προσπάθειας εκτροπής της ιστορικής αναγκαιότητας. Οι εξ αριστερών επαγγελματίες της σύγχυσης δουλεύουν στην ίδια κατεύθυνση πάντα με το πρόσχημα της αναζήτησης των όρων και των προϋποθέσεων.

Η ένταση που ενυπάρχει μεταξύ της σημερινής άθλιας κοινωνικής πραγματικότητας και της επίτευξης των ιστορικών σκοπών της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης δεν επιτυγχάνεται με τη στράτευση στο ένα ή στο άλλο στρατόπεδο αλλά με την αλληλοδιείσδυση, το πέρασμα του ενός στο άλλο: «Αυτή η σχέση αλληλοδιείσδυσης ανάμεσα στον ιστορικό στόχο και το ενεργό σήμερα κίνημα που αρνείται και καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων απορρίπτεται τόσο από τους ρεφορμιστές όσο και από τους οπαδούς της αφηρημένης ουτοπίας»[3].

Με ποιο τρόπο μπορεί κανείς να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στη μαύρη και απελπιστική κοινωνική πραγματικότητα του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου με το σκοπό μιας καθολικά χειραφετημένης από την εκμετάλλευση κοινωνίας;

Πάντως όχι με ταχυδακτυλουργικά τρικ, παραθέσεις δεικτών και αριθμών, πρωτογενών πλεονασμάτων και τη προσαρμογή στους όρους αναπαραγωγής της καθολικότητας της εξαθλίωσης.

Απαιτείται μια επαναστατική πράξη μεταμόρφωσης του κόσμου που πρώτη του στιγμή υπήρξε η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Οι αρνητές του ιστορικού σκοπού της κοινωνικής χειραφέτησης που έχουν δεμένη τη ζωή τους με τα συμφέροντα των κυρίαρχων έχουν κάθε λόγο να υποστηρίζουν ότι αυτός ο ιστορικός κύκλος έκλεισε. Δυστυχώς γι αυτούς είναι αναγκασμένοι να διδαχτούν την αλήθεια μέσα από την έκρηξη όλων των αντιφάσεων του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου που η εξάπλωσή του σε κάθε γωνιά και πέτρα της γης καθολικοποιεί τον αγώνα ενάντια στον ίδιο.

Η λογική της ιστορικής εξέλιξης και της σημερινής χρεοκοπίας, όπως και οι αντιστάσεις που αναπτύσσονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, μας επιτρέπει να διαγνώσουμε ότι το φως του κόκκινου Οκτώβρη δεν αποτελεί το ταξίδι ενός αστεριού που πέθανε και ταξιδεύει εξασθενημένο στο γήινο σύμπαν αλλά ότι είναι η πρώτη μεγάλη έκρηξη, το bing-bang της καθολικής χειραφέτησης που οδηγεί στο σχηματισμό νέων άστρων και γαλαξιών.

Η σημερινή κατάσταση εμφανίζεται ως μια τεράστια οπισθοδρόμηση με την απώλεια όλων των κοινωνικών εργατικών κατακτήσεων του προηγούμενου αιώνα και μοιάζει το ρολόι του χρόνου να γυρίζει προς τα πίσω.  Όμως κάθε τέτοια επιστροφή στο παλιό αναδύει το άρωμα του κρυστάλλου του όλου συμβάντος, τη ρήξη και το άλμα στις επαναστατικές δυνατότητες. Η πραγμάτωση των επαναστατικών δυνατοτήτων δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία. Δίπλα στις παλιές, νέες πολύ πιο εκλεπτυσμένες διαδικασίες κοινωνικού ελέγχου έχουν αναπτυχθεί, που επιχειρούν να ενσωματώσουν κάθε μορφή αντίδρασης κι αμφισβήτησης.

Όσο οι κυρίαρχοι αναπτύσσουν τους μηχανισμούς ανάσχεσης της κοινωνικής έκρηξης, εμείς έχουμε το καθήκον να προτάξουμε το αναγκαίο πρόγραμμα της ιστορικής μεταμόρφωσης του κόσμου. Η αναγνώριση της φύσης της εποχής και η υιοθέτηση του αναγκαίου κομμουνιστικού προγράμματος που οδηγεί στην άρση της αντίφασης δεν είναι παρά η εκδήλωση της κατανόησης της ιστορικής εξέλιξης και η θέλησή μας να αλλάξουμε τον κόσμο. Κάθε τέτοια παραδοχή θέτει αναγκαστικά το ζήτημα της επαναστατικής οργάνωσης που οφείλει να είναι το μέρος μια απάντησης που οδηγεί στην πραγμάτωση μιας ουτοπίας που σήμερα παρά ποτέ έχει τη λογική της στο υλικό υπόβαθρο της κρίσης του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου.

Κάθε απόπειρα να υποκατασταθεί η αναγκαιότητα μιας μαζικής επαναστατικής κομμουνιστικής οργάνωσης της εργατικής τάξης με πλατιά αριστερά σχήματα πολλαπλών προσήμων, να αντικατασταθεί με πάσης φύσεως κινήματα και να υποκατασταθεί ο μπολσεβίκος μαχητής με τον ενεργό αριστερό ακτιβιστή, το δημοκράτη πλουραλιστή και τον φιλάνθρωπο μικροαστό, παραμένουν διαχρονικά οι μηχανισμοί ανάσχεσης της κοινωνικής επανάστασης και της κατάργησης του ιστορικού σκοπού στο όνομα των κινημάτων και της αφηρημένης ανθρωπότητας.

Μια ολόκληρη εποχή έχει φτάσει στο τέλος της και τα σημάδια της είναι ορατά όχι μόνο στους κυρίαρχους αλλά και στους καταπιεσμένους που απελπισμένα αναζητούν τη μεγάλη έξοδο. Όμως στις δεκαετίες της διευρυμένης αναπαραγωγής του αφηρημένου κεφαλαίου, η μαθητεία της εργατικής τάξης στη ρεφορμιστική και σταλινική αριστερά μετέτρεψε την ίδια την ουτοπία της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης σε ένα αφηρημένο σκοπό. «Σ΄αυτή τη μαθητεία η εργατική τάξη ξέμαθε εξ ολοκλήρου το μίσος και τη θέληση της αυτοθυσίας. Αφού και τα δύο τα τροφοδοτούσε η εικόνα των υποδουλωμένων προγόνων και όχι βέβαια των απελευθερωμένων εγγονών».[4]

Το άστρο του Οκτώβρη αλλά και οι πρόσφατοι αγώνες υπενθυμίζουν σε όλους ότι για τη κοινωνική επανάσταση χρειάζεται εκείνο το επίπεδο της επαναστατικής τόλμης που να αυθαδιάζει κατάμουτρα στον αντίπαλο: «Δεν είμαι τίποτα και θά πρεπε να είμαι το παν»[5] 

6/1/2014

Γιάννης Χατζηγιάννης

Δείτε στο κεντρικό site του ΕΕΚ

---

[1]               Σάββας Μιχαήλ, «Γκόλεμ. Ή περί υποκειμένου και άλλων φαντασμάτων», σελ.154, Άγρα 2010

[2]               Σάββας Μιχαήλ, «Η Ουτοπία ως Λογική», δημοσίευση στο περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ

[3]               Σάββας Μιχαήλ, «Γκόλεμ. Ή περί υποκειμένου και άλλων φαντασμάτων», σελ.162, Άγρα 2010

[4]               Michael Lowy, «Walter Banjamin: Προμήνυμα Κινδύνου», Πλέθρον  2004, σελ.140.

[5]               Karl Marx, «Κριτική της Εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του Δικαίου», Παπαζήσης, 1978, σελ.28.