«Η ελπίδα δεν είναι απλώς για τους απελπισμένους, η ελπίδα είναι οι
απελπισμένοι, η ίδια η μαχόμενη, καταπιεσμένη τάξη»
Έξι χρόνια από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης του
καπιταλισμού και αισίως τρία χρόνια από το Καστελόριζο του Γ. Παπανδρέου,
γεμάτα πόνο και απελπισία, αλλεπάλληλες γενικές απεργίες (οι περισσότερες από
κάθε άλλη ιστορική εποχή), συλλαλητήρια, πλατείες, διαμαρτυρίες, βίαιες
συγκρούσεις και εκλογικές αναμετρήσεις, ο δρόμος για τη σωτηρία περνάει μέσα
από τη κόλαση της ταξικής γενοκτονίας. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν η καπιταλιστική
Ευρώπη ως φωνή θεού , η αγία τριάδα ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ μαζί με τα ΜΜΕ εξαπτέρυγα
τους.
Βέβαια, όλη η δυτική χριστιανική παράδοση, με την οποία
ανατράφηκαν ολόκληρες γενιές ανθρώπων, υποστηρίζει ότι υπάρχουν τουλάχιστον δυο
ενδεχόμενα της ανθρώπινης πορείας στην επίγεια ύπαρξη που κρίνουν τη μετά
θάνατο ζωή μας στην Κόλαση ή τον Παράδεισο.
Μπορεί η θρησκευτική πίστη να μην υποστήριξε ποτέ ότι ο
δρόμος για το Παράδεισο περνά μέσα από τη Κόλαση αλλά δια μέσου της απόρριψής
της, η ιδεολογία της αστικής τάξης δεν είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει το
θεϊκό νόμο αλλά να υποστηρίξει το δικό της αστικό δίκαιο σύμφωνα με το οποίο ο
ίδιος ο επίγειος χωρισμός της κοινωνίας σε αντικρουόμενες και ασυμφιλίωτες
τάξεις έχει το δικό της αναπόφευκτο προορισμό: οι εργάτες στην Κόλαση της
ανεργίας και της εξαθλίωσης και οι αστοί στον Παράδεισο, που συνήθως έχει
εξωτικά ονόματα φορολογικών παραδείσων.
Η διαδικασία της μετάνοιας κι η πολυπόθητη άφεση αμαρτιών
δεν αφορά αυτούς που έχουν εξασφαλίσει τον επίγειο παράδεισο αλλά μόνο τους
κολασμένους ως μέθοδο απολύτρωσης από μια ζωή στην κόλαση του καπιταλισμού.
 |
| R.B.
Kitaj, The Murder of Rosa Luxemburg, 1960 Oil and collage on canvas, 153 × 152 cm |
Στην εξέγερση του
Δεκέμβρη 2008, στις εκρηκτικές εργατικές απεργιακές κινητοποιήσεις, τις καταλήψεις,
τις πλατείες ή τις εκλογικές αναμετρήσεις, η αριστερά αγνόησε ή μίλησε
κοινότυπα για την εμμένουσα αρχή των αγώνων, τη χρεοκοπία του καπιταλισμού, την
αδυναμία αναπαραγωγής του κεφαλαίου ως κοινωνική σχέση και όχι ως ένα ποσοτικό
μέγεθος (τόσο χρέος, τόσοι άνεργοι κλπ).
Η αριστερά παρέχοντας μια Ολιστική και όχι μια Υλιστική Διαλεκτική
ερμηνεία του κόσμου, αφηγείται την ιστορία του κόσμου χωρίς τις ουσιώδεις του
σχέσεις, τη ρήξη της συνέχειας του ιστορικού χρόνου, την ασυνέχειά του, ότι
τίποτα δεν είναι όπως πριν.
Η ελπίδα των καταπιεσμένων να απαλλαγούν από τη γενικευμένη
οικονομική καχεξία και τη πνιγηρή ατμόσφαιρα του αστικού πολιτισμού συμπίπτει
ιστορικά με το τέλος της ελπίδας των κυρίαρχων και τη κατάρρευση το Σεπτέμβρη
2008 της Leahman Brothers.
Ο τεκτονικός σεισμός στα θεμέλια του καπιταλισμού εκδηλώθηκε στην πιο υψηλή του
κορυφή, στις ΗΠΑ, στο κέντρο του παγκόσμιου χρηματιστηριακού κεφαλαίου και με
μια εξέγερση στο απομακρυσμένο νοτιανατολικό άκρο της Ευρώπης στην Ελλάδα το
Δεκέμβρη.
Πως συνδέεται η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα με την
εξέγερση του Δεκέμβρη και το σύνθημα «Βάρκιζα Τέλος!».
Κάθε μηχανιστική προσέγγιση αδυνατεί να εξηγήσει τη
πολυπλοκότητα της κίνηση της ύλης, της ιστορικότητάς της και των δυνατοτήτων
της ως οιωνό του Μέλλοντος. Η αριστερά
αγνοώντας ή παρερμηνεύοντας «τον
κρύσταλλο του όλου συμβάντος»[1], τη
χρεοκοπία του χρηματοπιστωτικού τομέα και των αδιεξόδων της αναπαραγωγής του
κεφαλαίου σαν τέτοιο, θεώρησε την ίδια τη κίνηση των μαζών ως μια αιτία
κινούμενη μόνο από τις περιστάσεις, τη δολοφονία ενός 15χρονου νεαρού. Εκρηκτικές
μεν αλλά περιστάσεις.
Τα μεθοδολογικά της εργαλεία, ένας μηχανιστικός υλισμός, την
οδήγησε να ερμηνεύσει τη κίνηση των μαζών ως εκδήλωση μιας ενέργειας, προερχόμενης
μόνο από την εμφανή αιτία του συμβάντος και όχι από τα έγκατα της ιστορίας. Η
στάση της αριστεράς στα συμβάντα του Δεκέμβρη είναι γνωστή: Ο ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε
εκλογές, το ΚΚΕ ανακάλυπτε συνωμότες και ότι στη δικιά του επανάσταση δεν
πρόκειται να σπάσει τζάμι και η εξωκοινοβουλευτική αριστερά προετοιμαζόταν να
δρέψει τις δάφνες της εξέγερσης σε ψήφους με το όχημα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
«Υποκειμενικός παράγοντας, ωριμότητα των συνθηκών, μετατροπή της
ποσότητας σε ποιότητα, ακόμα και η μεταβλητότητα: όλες αυτές οι στιγμές της διαλεκτικής
υλιστικής ανάπτυξης με μια αδρανή ύλη στερούνται υποστρώματος. Όταν γίνει
ποσοτική και μόνο μάζα, που ίσως κινείται μηχανικά αλλά κι αμέσως
μηχανοποιείται, τότε (η ύλη) έχει μόνο το όνομα της διαλεκτικής….Κάθε ύλη που
δεν είναι για τον υποκειμενικό παράγοντα ένα υπόστρωμα και μια βοήθεια, είναι
μια αδρανής ύλη, ένα άψυχο μπλοκ, μια νεκρή εξωτερικότητα. Η ύλη πρέπει να
προσεγγίζεται στο μέτωπο της ιστορίας με όρους μη μηχανιστικούς – όχι σαν caput mortum. Με τον
όρο μέτωπο της ιστορίας εννοούμε την παρουσία του υποκειμενικού παράγοντα σ΄όλο
το βάθος, στην αναστοχαζόμενή του ανησυχία ».[2]
Η νέα γενιά του Δεκέμβρη διαισθάνθηκε έγκαιρα (η πλειοψηφία
της αριστεράς όχι) το αδύνατο της ύπαρξής και του συμβιβασμού της μέσα στη
χρεοκοπία του καπιταλισμού. Δεν επρόκειτο απλά για τη δολοφονία ενός νεαρού αλλά
για το πρώτο θύμα των ελπίδων της που απελευθέρωσε μια εκρηκτική ενέργεια ικανή
να συντρίψει τα απολιθώματα της ιστορίας και τις αψίδες θριάμβου των νικητών
της ιστορίας. Κανείς δεν μπορεί να ζήσει πραγματικά χωρίς την ελπίδα του
μέλλοντος όταν βίαια αφαιρούνται οι όροι της ελπίδας, η ίδια η ζωή. Οι
αυξανόμενες αυτοκτονίες το μαρτυρούν.
Μπορεί να εξηγηθεί ο αγώνας των κατοίκων στη Β. Χαλκιδική
έξω από τον κρύσταλλο του όλου συμβάντος; Τις τεκτονικές πλάκες που μετακίνησε η
χρεοκοπία του καπιταλισμού και η εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 που ζητά την
ολοκλήρωσή του ανολοκλήρωτου, έξω από τα πλαίσια της καταστροφής που επιβάλλει
ο καπιταλισμός; Μια ριζική αναθεώρηση της αστικής αντίληψης περί προόδου που
είναι μια θύελλα από ερείπια στη φύση και τις ανθρώπινες σχέσεις; Μια
αναθεώρηση που απαιτεί την άρση αυτού του διχασμού του ανθρώπου με το φυσικό
του σώμα και ότι αυτός ο συμβιβασμός σ΄αυτό το διχασμό είναι πλέον αδύνατος; Βάρκιζα
Τέλος!
Η θεώρηση της ύλης στο σύνολό της ως το αδρανές χώμα που η
αριστερά πατά για να υποβάλλει σε δοκιμασία τα σχέδια της, τα οποία
εναρμονίζονται με την μηχανική μετατόπιση του Τώρα στο άδηλο Μέλλον, εξαφανίζει
από τον ορίζοντα των καταπιεσμένων τον «ωκεανό
των αντικειμενικών πραγματικών δυνατοτήτων»[3], δηλ.
κάθε ελπίδα και μετατρέπει την αριστερά να αντιμετωπίζει τους καταπιεσμένους
σαν κοινό και όχι ως ελευθερώτρια τάξη.
Η επίμονη κατεύθυνση του εν δυνάμει, της τάσης, του
λανθάνοντος, αυτού που υπάρχει στο μη υπάρχον ακόμη μέσα στην ιστορική εξέλιξη
είναι η πρώτη στιγμή της Ελπίδας που πρέπει να θεμελιωθεί στο επίπεδο της
ιστορίας, από την απλή αιτιότητα του συμβάντος στη μετάβασή του σε κάτι που δεν
υπάρχει ακόμα, που λείπει αλλά είναι ήδη παρόν, είναι εν δυνάμει και πρέπει να
πραγματωθεί.
Η ένταση που υφίσταται ανάμεσα σε αυτό που μπορεί να γίνει
τώρα σύμφωνα με τους υλικούς περιορισμούς μιας συγκεκριμένης στιγμής και στο εν
δυνάμει του μετώπου της ιστορίας ως το προκεχωρημένο φυλάκιο του Μέλλοντος, δεν
γεφυρώνεται με μηχανιστικούς προσδιορισμούς αλλά μονάχα με τη διαλεκτική
σύνδεση του χάσματος ανάμεσα στην υπάρχουσα άθλια κοινωνική πραγματικότητα και
το σκοπό της ανθρωπότητας για καθολική χειραφέτηση, τη φυσικοποίηση του
ανθρώπου και τον εξανθρωπισμό της φύσης, τον ελευθεριακό κομμουνισμό.
Σήμερα, πολλοί ισχυρίζονται, διαπιστώνοντας τη σχετική κάμψη
των αγώνων, ότι «τίποτα δεν γίνεται». Η υλική υπόσταση της φράσης, βρίσκεται
στο αδιέξοδο να αντιμετωπιστεί η κοινωνική καταστροφή.
Μήπως όμως μετά από έξι χρόνια κρίσης και τρία χρόνια
μνημονίων, είναι η στιγμή ενός βαθύτερου αναστοχασμού της πραγματικής ανθρώπινης
ανησυχίας, προάγγελος της Ελπίδας στο
μέτωπο της ιστορίας που ζητά να πραγματωθεί;
23/4/2013
Γιάννης Χατζηγιάννης
