Η κρίση της Ε.Ε. Αναδημοσιεύουμε συνέντευξη του Γιάννη Αγγέλη.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΑΠΟ http://wwwpraxisred.blogspot.com/2011/12/blog-post_5086.html

Η αναζωπύρωση της κρίσης έφερε ξανά στο προσκήνιο την θεωρητική και πολιτική συζήτηση και αντιπαράθεση για τα αίτια της κρίσης. Υπήρξαν και υπάρχουν θεωρητικά και πολιτικά ρέυματα (στην αριστερά και όχι μόνο) τα οποία υποστηρίζουν ότι ο "παρασιτικός" τραπεζικός τομέας είναι η αιτία και μάλιστα ότι αυτός ο ρόλος αναβαθμίζεται μετά την εκλογή Παπαδήμου στην Ελλάδα που είναι και ο ίδιος τραπεζικό στέλεχος. Αντίστοιχες θέσεις διατυπώνονται και για τα κρατικά χρέη. Πια θα μπορούσε να είναι εδώ η συμβολή της Μαρξιστικής κριτικής της πολιτικής οικονομίας;

Πράγματι υπάρχει μια διελκιστίνδα επιχειρημάτων και μέσα στην αριστερά για το αν η παρούσα κρίση είναι κρίση χρέους των τραπεζών ή κρίση χρέους των κρατών. Σε πολλές περιπτώσεις πίσω από την απόδοση της ευθύνης της κρίσης στο τραπεζικό σύστημα υπάρχει το επιχείρημα οτι αν το τραπεζικό σύστημα είχε μπεί υπό αυστηρό έλεγχο δεν θα είχε δημιουργηθεί ο ωκεανός των τοξικών ομολόγων και του τρομακτικού χρέους και κατα συνέπεια αν σήμερα αυτός ο έλεγχος γίνει δυνατός από τις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί για τον καπιταλισμό.

Ανάλογης λογικής είναι και τα επιχειρήματα για τους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς που προκάλεσαν την κρίση κρατικού χρέους κ.λ.π.

Νομίζω όμως οτι αυτά εχουν ξεπερασθεί από τις εξελίξεις ακόμα και για τους αστούς οικονομολόγους (με εξαίρεση μόνο μερικούς στην Ελλάδα που επιμένουν να λένε οτι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν πρόβλημα γιατί το δημόσιο χρεώθηκε και κατέληξε να συμπαρασύρει και τις τράπεζες).

Η χρηματοπιστωτική κρίση πράγματι ξέσπασε με την κατάρρευση της αγοράς των τοξικών ομολόγων - κάτι που είχε αρχίσει από την άνοιξη του 2007 - και "κατέληξε" με την χρεοκοπία της Lehman Brothers το 2008. Η προσπάθεια να ανακοπεί το καταστροφικό τσουνάμι που ακολούθησε υποχρεώσε τις κυβερνήσεις να ρίξουν τεραστιους όγκους κρατικών πόρων (με την μορφή δανείων από τα μελλοντικα τους έσοδα δηλαδή χρέος) για να κρατήσουν το "κυκλοφοριακό σύστημα" του καπιταλισμού ζωντανό, δηλαδή το τραπεζικό σύστημα, γεγονός που προκάλεσε την επέκταση και την απότομη επιδείνωση της κρίσης στον "δημόσιο" τομέα το 2010 - 2011.

Με ποιά έννοια την επέκταση; Τα κράτη ήταν σε πολλές περιπτώσεις υπερχρεωμένα, αλλά στις μεγάλες οικονομικές ζώνες πχ. του ευρώ ή του δολλαρίου η φερεγγυότητα του κρατικού χρέους ήταν μέχρι τότε αναμφισβήτητη από τις αγορές εξ ού και τα ΑΑΑ της πιστοληπτικής τους αξιοπιστίας στις οικονομίες της ευρωζώνης και τις ΗΠΑ.

Η αποτυχια να αντιμετωπίσουν την κρίση με τον συνδιασμό αυτής της πρωτοφανούς στην ιστορία του μεταπολεμικού καπιταλισμού χρηματοδότησης του τραπεζικού συστήματος και των άγριων μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας (στην Ε.Ε. κυρίως) το 2010 επανέφερε την κρίση σε βαθύτερο σημείο από εκείνο που ήταν το 2008 τόσο στο τραπεζικό σύστημα όσο και στο κρατικό χρέος.

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πλέον και πάλι στον αέρα (για την Ευρωζώνη οι εκτιμήσεις είναι οτι θα χρειασθούν περί τα 281 δισ. ευρω για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών μέχρι τον Ιούνιο του 2012) και για το κρατικό χρέος "χάθηκε" το μεγάλο πλεονέκτημα της μη αμφισβήτησης της φερεγγυότητας του κρατικού χρέους.

Εξ ού και η αναζήτηση απομήχανής θεού για την εγγυήση του ευρωπαίκού χρέους στο πρόσωπο της ΕΚΤ. Η άρνηση των Γερμανών να δεχθούν αυτό τον ρόλο για την ΕΚΤ (να τυπώνει δηλαδή χρήμα) είναι γιατί έτσι θα καταρρεύσει και το τελευταίο "οχυρό φερεγγυότητας" πίσω από το οποίο είναι η δική της "φερεγγυότητα".

Τα γεγονότα των τελευταίων εβομάδων προκάλεσαν ενα βαθύτατο ρήγμα στο σημείο αυτό, όταν η Γερμανία απέτυχε να δανεισθεί - όπως συνέβαιανε μέχρι πρόσφατα - με όρους αδιαμφισβήτητης φερεγγυότητας. Ήδη μετά από αυτό πολλαπλασιάζονται οι "τιμολογήσεις" από τις αγορές για το ενδεχόμενο κατάρρευσης της ευρωζώνης ακόμα και στα πλέον φερέγγυα ομολογα όπως αυτα του EFSF. Από το ρήγμα αυτό απειλεί πλέον να ξεχυθεί το ποτάμι της διάσπασης της ευρωζώνης σε συνθηκες όπου και στην απέναντι όχθη, τις ΗΠΑ η πολιτικη και οικονομική κρίση επαναφέρει την απειλη χρεοστασίου που είχε ταράξει την διεθνή καπιταλιστική οικονομία τον περασμένο Αύγουστο.

Κατά συνέπεια δεν είναι οι τράπεζες ή το κρατικό χρέος η αιτία. Είναι το σύστημα στο σύνολό του και όχι η μια ή η άλλη πλευρά που θα μπορούσαν να "διορθωθούν" σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο....



Σήμερα όλοι πια αναγνωρίζουν ότι βρισκόμαστε στην καρδιά μιας νέας υποτροπης της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης με κέντρο και την ΕΕ, ιδιαίτερα μετά και τις τελευταίες εξελίξεις. Το ερώτημα λοιπόν είναι: είμαστε μπροστά σε μια γενικευμένη κρίση που θα αναδιάτάξει της διεθνείς και εθνικές καπιταλιστικές δομές στην Ευρώπη η ακόμα μπορούμε να μιλήσουμε για "εθνικά" επεισόδια που μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιμέρους πολιτικές των αστικών τάξεων;

Νομίζω οτι οι τελευταίες εξελίξεις στην Ευρωζώνη και ειδικά η σαφής επέκταση της κρίσης στην Ιταλία, την Ισπανία και το Βέλγιο έχουν θέσει με ξεκαθαρο τρόπο το θέμα ύπαρξης της Ευρωζώνης. Οι "αγορές" από τα τέλη Νοεμβρίου έχουν αρχίσει να τιμολογούν πλέον ως ρεαλιστικό το ενδεχόμενο χρεοστασίου της Ιταλίας και της Ισπανίας. Θα ήταν λάθος να ισχυρισθεί κανείς οτι στις συνθήκες αυτές και με τις συνέπειες που θα είχε το σπάσιμο της Ευρωζώνης (στις διάφορες εκδοχές του) στην παγκόσμια οικονομία, οτι δεν θα γίνουν όλες οι δυνατές προσπάθειες από την - διασπασμένη είναι αλήθεια - ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη για να επιβιώσει το ευρώ.

Από τους σπασμούς αυτής της προσπάθειας θα περάσουν ολες οι χώρες της ευρωζώνης και θα έχει πολλά αναπάντεχα αυτή η διαδρομή. Το πλέον πιθανό είναι "την τελευταία στιγμή" να επιχειρήσουν ακόμα και την "ενοποιηση" είτε για ενα μικρότερο πυρήνα χωρών είτε για όλες μαζί με "χρηματοδότη" την ΕΚΤ (με ευρωομόλογα κ.λ.π.) και δρακόντιια οικονομική επιτήρηση από το διευθυντήριο των ισχυρών.

Άλλο τόσο πιθανό είναι στην διαδρομή αυτή να έχουμε τόσα πολλά "ατυχήματα" που να μην επιτρέψουν την ολοκλήρωση της. Σε κάθε περίπτωση όμως ούτε αυτά τα εγχειρήματα μπορούν να απαντήσουν στην δομική κρίση που τσακίζει πλέον όχι την μίά ή την άλλη χώρα αλλά ολόκληρες οικονομικές ζώνες (ευρώ, δολλαρίου, γιεν) που ταυτόχρονα παραμένουν αλληλοσυνδεδεμένες την μία με την άλλη με την κριση του χρέους και τις συνέπειες της ύφεσης.



Η δανειακή σύμβαση και το κούρεμα του χρέους προβλήθηκαν ώς λύση στο πρόβλημα του Ελληνικού Καπιταλισμού αλλά και ως λύση για την σταθερότητα της Ευρωζώνης. Ποιές είναι οι πραγματικές προοπτικές αυτών των λύσεων και τι θα σημάνουν για το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα και την Ευρώπη; Πρόσφατα στην Ελλάδα είχαμε και την κυβέρνηση "εθνικής σωτηρίας" που έχει σαν στόχο την εφαρμογή της δανειακής σύμβασης. Με βάση και τις οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα και την Ε.Ε, τι αντανακλά αυτή η επιλογή για την πολιτική γραμμή της άρχουσας τάξης;

Είναι προφανές οτι η κυβέρνηση Παπαδήμου εκφράζει δύο πράγματα:

* την αδυναμία της εγχώριας άρχουσας τάξης να διαχειρισθεί την κρίση της - οικονομική και πολιτική - και να κυβερνήσει

* την προσπάθεια της ευρωζώνης προκειμένου να συγκεντρώσει τις προσπάθειες της στην επέκταση της κρίσης στον σκληρό πηρύνα της, να βάλει έστω και προσωρινά στην άκρη το πρόβλημα της Ελλάδας με ενα οικονομικό επιτελείο "δικό της" καθώς δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στους ντόπιους "κατσαπλιάδες". Εξ ού και η άρον - άρον εκταμίευση της 6ης δόσης (ενω γνωρίζουν οτι το έλλειμμα φέτος θα ξεπεράσει το περσινό !) και η αποστολή Ραίχενπμαχ στην Αθήνα.

Όσο για το περιβόητο "κούρεμα" όπως οι ίδιοι έχουν αποδεχθεί ακόμα και αν γίνει όπως προβλέπεται, δηλαδή με ψευδείς όρους (ότι δηλαδή από το 2012 θα υπάρχουν πρωτογενή πλεονάσματα και από το 2013 θα αρχίσει να αυξάνετα το ΑΕΠ), το χρέος το 2020 θα εξακολουθεί να είναι 120% του ΑΕΠ !

Μα πρίν αρχίσουν τα μνημόνια το χρέος ήταν 118% του ΑΕΠ και έγινε "μη βιώσιμο" μέσα σε 2 χρόνια ξεπερνώντας το 160% του ΑΕΠ! Το περιβόητο "κούρεμα" όπως ο ίδιος ο αναπληρωτής υπουργός οικονομικών παραδέχθηκε πρόσφατα μιλώντας με δημοσιογράφους στην Βουλή γίνεται για να μειωθεί το δάνειο δηλαδή τα κεφάλαια που θα διαθέσουν οι "δανειστές" και όχι για να μειωθούν οι τόκοι και τα χρεολύσια που θα πληρώσουμε. Για τον λόγο αυτό άλλωστε είναι μια μεγάλη απάτη αυτό που λέγεται από τους κυβερνητικούς οτι το 2012 αν πετύχει το "κούρεμα" θα μειωθούν οι ανάγκες για τόκους και χρεολύσια 4 - 4,5 δισ. και οτι αυτά θα μείνουν στον προύπολογισμό για τις κρατικές δαπάνες...

Βέβαια η υπόθεση του "κουρέματος" που αυξάνεται τώρα στο 50% και μπορεί να φθάσει και μέχρι το 70% μας θυμίζει και ενα άλλο ...δημοκρατικό "κούρεμα" αυτο της ΕΛΕ, που θέλει την διαγραφή του "καταχρηστικού" χρέους.

Τελικά κατά πως φαίνεται η πραγματικότητα των καταστροφικών αναγκών του συστήματος ξεπερνά σε ορισμένα σημεία τις "ιδέες" ορισμένων μερίδων της αριστεράς...



Απέναντι στις κυρίαρχες πολιτικές διατυπώνονται μια σειρά προτάσεις απο την αριστερά που στο οικονομικό τους σκέλος προβάλλουν μια εκτεταμένη κρατική παρέμβαση (κρατικοποιήσεις, έλενγχοι στις αγορές, εθνικό νόμισμα) χωρίς όμως να έχει αλλάξει η πολιτική εξουσία. Είναι εφικτή σήμερα η διεκδίκηση απο το εργατικό κίνημα ενός κοινωνικού καπιταλισμού; Και αν δεν είναι με ποιό τρόπο μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα ανατραπεί η λαίλαπα των αντεργατικών μέτρων;

Οι "λύσεις" που προβάλονται τελευταία μέσα στην αριστερά αποκαλύπτονται στα βασικά τους χαρακτηριστικά από την ταχύτητα με την οποία αναπτύσεται η κρίση.

Η βασική αντιπαλότητα που έχει αναπτυχθεί είναι αυτή του "με το ευρώ ή με την δραχμή". Και στις δύο περιπτώσεις βέβαια το νόμισμα με το οποίο συνδέεται η "λύση" συνδεύεται και με ενα πρόγραμμα όπως οι κρατικοποιήσεις, οι έλεγχοι των αγορών, κ.λ.π. Το πρόβλημα όμως πίσω από αυτή την κρίση όπως προσπάθησα να εξηγήσω πριν δεν είναι το νόμισμα, αλλά το ποιά κοινωνική τάξη το διαχειρίζεται για να εξυπηρετήσει την παραγωγική διαδικασία.

Με άλλα λόγια είτε με το ευρώ είτε με την δραχμή στην υπάρχουσα καπιταλιστική κρίση το κεντρικό ζήτημα σήμερα είναι αν η εργασία γίνεται με βάση την ανάγκη του κεφαλαίου να παραγει κέρδος (μικρότερο ή μεγαλύτερο) και να υπεραξιώνεται στην βάση της εκμετάλευσης της εργασίας ή αν η εργασία γίνεται μόνο για την παραγωγή των αγαθών που η κοινωνα έχει ανάγκη.

Στην πρώτη περίπτωση αναζητούνται "λύσεις" εντός της καπιταλιστικής παραγωγής και μάλιστα σε μια κρίση χωρις επιστροφή.

Στην δεύτερη καθοριστικός όρος είναι να έχει την εξουσία η εργατική τάξη και με την βοήθεια ολων των καταπιεσμένων πέρα από τα εθνικά όρια να οργανώνει την παραγωγική διαδικασία στην βάση των αναγκών της κοινωνίας και με απώτερο στόχο την αυτοκαταργησή της σαν κρατική εξουσία.

Στην βάση αυτή η αντιμετώπιση της λαιλαπας των αντεργατικών μέτρων μπορεί και πρέπει να έχει στόχους όχι μόνο την αναδίπλωση της καπιταλιστικής επίθεση αλλα την οργάνωση και προετοιμασία της εργατικής τάξης για να πάρει την εξουσία ανατρέποντας κάθε απόπειρα διασωσης της καπιταλιστικής ταξης πραγμάτων είτε αυτή έχει την σημερινή μορφή της αντεργατικής λαίλαπας είτε όχι... Άλλωστε η φύση της παρούσας κρισης είναι τέτοια που οποιαδήποτε νίκη μικρότερη ή μεγαλύτερη απέναντι σ' αυτή την λαίλαπα μπορεί να προέλθει μονο σαν αποτέλεσμα της πάλης για την εργατική εξουσία.

Ο Γιάννης Αγγέλης είναι οικονομικός συντάκτης. Συμμετέχει ενεργά στους αγώνες στον χώρο των ΜΜΕ.  Τον ευχαριστούμε για την συνέντευξη που παραχώρησε στην Μαρξιστική επιθεώρηση PRAXIS.

Αναδημοσίευση από τη Νέα Προοπτική: Μια σύντομη ιστορία της παρούσας καπιταλιστικής κρίσης

Hillel Ticktin

Μια σύντομη ιστορία της παρούσας καπιταλιστικής κρίσης

Tο παρακάτω κείμενο έχει γραφτεί ως editorial στην πρόσφατη έκδοση του περιοδικού αγγλόφωνου Critique. Συνοψίζει τις θέσεις του Xιλέλ Tίκτιν, γνωστού στους αναγνώστες της ΝΠ μαρξιστή οικονομολόγου, σε μια σειρά θεωρητικά ζητήματα που προκύπτουν από την παρούσα παγκόσμια καπιταλιστική κρίση.

[…] Η μαρξιστική θεωρία της κρίσης μαράζωσε μεταπολεμικά, κυρίως γιατί δεν υπήρχε κάποια πραγματική κρίση μέχρι τώρα. Όπως ο Μαρξ το χει πασίγνωστα θέσει: «Η παγκόσμια εμπορική κρίση πρέπει να θεωρηθεί ως η πραγματική συγκέντρωση και βίαιη προσαρμογή όλων των αντιφάσεων της καπιταλιστικής οικονομίας».

Σήμερα υπάρχει μια πραγματικά δομική κρίση του ίδιου του συστήματος και όχι απλώς μια κυκλική ύφεση-ανάκαμψη. Η τελευταία έχει συμβεί πολλές φορές μεταπολεμικά, με πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις αυτές που συνέβησαν μεταξύ 1981-1985 και εκείνη του 1989-93 που έφερε το κραχ στον τομέα της dot.com economy (νέες τεχνολογίες) το Μάρτη του 2000.  

Η διαφορετικότητα της προηγούμενης ύφεσης ωστόσο έγκειται στο ότι η αναθέρμανση που ακολούθησε ήταν πολύ περιορισμένη και εξαιρετικά επηρεασμένη από την 11 Σεπτέμβρη και τους μετέπειτα πολέμους. Η κρίση του 2007 είναι συνεπώς η συνέχειά της. Αλλά η διαφορά μεταξύ προηγούμενων υφέσεων και αυτών του 2000 και 2007 δεν είναι απλώς στο μήκος της αναθέρμανσης, στο βάθος της κάμψης και την παγκόσμια έκταση της κάμψης.

Πιο θεμελιακά, η διαφορά έγκειται στην μακροπρόθεσμη αλλαγή των ταξικών σχέσεων με τα πολύ υψηλά επίπεδα μακρόχρονης ανεργίας, συνδυασμένης με άμεσες μορφές επιθέσεων στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης είτε μέσω των φόρων κατοικίας είτε μέσω των μειώσεων των μισθών από τα κέρδη. Στη Μ. Βρετανία οι επιθέσεις είναι απόλυτες. Στην Ιρλανδία και την Ελλάδα δεν είναι μόνο απόλυτες αλλά και επίμονα άθλιες. 

Όντως ζούμε σε μια περίοδο στην οποία οι αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας εκρήγνυνται μετά την μεταπολεμική μεσολάβησή τους από τον Ψυχρό Πόλεμο και αργότερα από το χρηματιστικό κεφάλαιο. 

Ιστορικά, ο καπιταλισμός από τον ύστερο 19^ο αιώνα έχει διαδοχικώς χρησιμοποιήσει τον ιμπεριαλισμό και το χρηματιστικό κεφάλαιο, τον πόλεμο, την καταπίεση και τον φασισμό, ύστερα τον σταλινισμό και τον Ψυχρό Πόλεμο σε συνδυασμό με το κράτος πρόνοιας και τελικά, μια επιστροφή στο χρηματιστικό κεφάλαιο, σα στρατηγικές αναχαίτισης των δυνάμεων που απειλούν να τον ανατρέψουν.  

Θα ισχυριστώ ότι όλες αυτές οι μορφές είτε έχουν εκλείψει είτε έχουν καταρρεύσει, σπρώχνοντας την αστική τάξη σε μια επιστροφή στις κλασικές μορφές του καπιταλισμού.

Το υπόβαθρο: Το σημείο στροφής

Το κρίσιμο σημείο στροφής ήρθε στη δεκαετία του 70 όταν έγινε καθαρό ότι το κράτος-πρόνοιας και η πλήρης απασχόληση έκαναν ασταθή τον καπιταλισμό. Οι εργάτες που έχουν μια εργασιακή θητεία για όλη τους τη ζωή με αυξανόμενους μισθούς απαιτούν έλεγχο στην εργασία τους και στην κοινωνία. Από τη στιγμή που οι εργάτες είναι η πλειοψηφία της κοινωνίας, ακόμα και η αστική τάξη μπορεί να δει ότι δε μπορούν να κρατηθούν πίσω, κάτω από συνθήκες όπου διατηρούνται τα θεμέλια του καπιταλισμού. Εκτός της βίας -που συνήθως παραμένει στο παρασκήνιο μέχρι τη στιγμή που το σύστημα απειλείται- το κεφάλαιο, ως αυτο-επεκτεινόμενη αξία, χρησιμοποιεί τη μορφή του φετιχισμού του εμπορεύματος (καταναλωτισμός), τόσο ιδεολογικά όσο και πρακτικά, προτιμώντάς την περισσότερο από τις άμεσες μορφές ελέγχου.

Ο μύθος του παντοδύναμου καπιταλιστή που ελέγχει ολοκληρωτικά την εταιρεία του είναι υπονομευμένος από τον αυξημένο ρόλο της συνειδητά προγραμματισμένης οργάνωσης της οικονομίας από τις κυβερνήσεις και τις ενώσεις. Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος τομέας και το κοινωνικό κράτος δε μπορούν να δουλεύουν στην απλή βάση αυτής καθεαυτής της αξίας –δηλ. κερδοσκοπικά. Η προσπάθεια να δουλέψει η εκπαίδευση, η υγεία, οι φυλακές κτλ, αποκλειστικά στη βάση της αξίας δε λειτουργεί. Το γεγονός ότι οι υπάρχουσες γραφειοκρατικές εναλλακτικές δε  δουλεύουν δεν αλλάζει το προηγούμενο συμπέρασμα.  

Οι ΗΠΑ έχουν αποκλίνει μόνο εν μέρει από τη Δυτική Ευρώπη στο ότι έχουν λιγότερο κράτος πρόνοιας και ένα μικρότερο δημόσιο τομέα. Ο ρόλος ενός τεράστιου στρατιωτικού τομέα, που είναι στην ουσία ένας εθνικοποιημένος κλάδος με μεγάλο μερίδιο στην οικονομία καθώς και το γραφειοκρατικό υγειονομικό σύστημα που ελέγχεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες, υπόκεινται στις λειτουργίες μιας συνειδητά ρυθμιζόμενης καπιταλιστικής οικονομίας. 

Ο ρόλος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεμάτων και του Θησαυροφυλακίου έχει μεγαλώσει από την ύφεση. Η οργή που στρέφεται ενάντιά τους φανερώνει ότι το κεφάλαιο είναι αδύνατο να αποφύγει τη  συνειδητή στοχοποίησή του.   

Καθόλου τυχαία η αστική τάξη έχει προσπαθήσει να γυρίσει το ρολόι της ιστορίας πίσω, με  την διευρυνόμενη ανάπτυξη της αγοράς. Η δεύτερη μορφή που χρησιμοποιείται για να ελέγξει τους εργάτες τότε, είναι αυτή του εφεδρικού στρατού εργασίας, η οποία είχε εκλείψει αποτελεσματικά στα μεταπολεμικά χρόνια. Η επαναφορά της μαζικής ανεργίας έχει υπάρξει μια δύσκολη υπόθεση, πολύ ουσιαστική όμως στην αποκατάσταση της καπιταλιστικής σταθερότητας.

Γυρίζοντας στο κρίσιμο σημείο, κατά τις δεκαετίες του 60 και του 70, η εργατική τάξη απαιτούσε ταυτόχρονα παραχωρήσεις και μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στις εταιρίες και την οικονομία. Στη μία χώρα μετά την άλλη υπήρχαν απεργίες και διαδηλώσεις που οδήγησαν την μπουρζουαζία να επανεκτιμήσει την μεταπολεμική της στρατηγική. Ο καπιταλισμός υιοθέτησε ένα σύνολο μέτρων, που έγιναν γνωστά ως νεοφιλελεύθερα αλλά είναι καλύτερα κατανοητά ως συνέπειες της στροφής στο χρηματιστικό κεφάλαιο. 

Οι αναφορές του Μαρξ στις αντιφάσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και της κοινωνίας προσφέρουν το αληθινά αφετηριακό σημείο οποιασδήποτε ανάλυσης της ύφεσης αλλά είναι ιδιαίτερα σχετικές στην παρούσα περίοδο. Ήταν ο Τρότσκυ που ισχυρίστηκε ότι όλοι ζούμε σε μια μεταβατική περίοδο μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Αυτό δε σημαίνει ότι έχουμε σήμερα σοσιαλιστικές μορφές αλλά ότι οι καπιταλιστικές μορφές υποβάλλονται σε ταχύτατες και ανεξέλεγκτες αλλαγές, τις οποίες η καπιταλιστική τάξη κάνει ό,τι μπορεί για να ελέγξει. 

Με άλλα λόγια, η συνδυασμένη ανάπτυξη της κυβερνητικής οργάνωσης της οικονομίας/κοινωνίας, οι μεγάλοι συνεταιρισμοί, το μονοπώλιο,  ο αυξανόμενος ρόλος της γραφειοκρατίας των ασφαλιστικών εταιρειών και ο δημόσιος τομέας αντανακλούν την αυξανόμενη κοινωνικοποίηση της οικονομίας/κοινωνίας, αλλά σε ένα διαρρηγμένο καπιταλιστικό πλαίσιο.  

Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ η κυριαρχία της αξίας -μια καθοδηγούμενη από το κέρδος «ελεύθερη αγορά»- είναι περιορισμένη ως προς το πεδίο εφαρμογής της καθώς η λήψη αποφάσεων είναι συχνά πιο αποτελεσματική, η αστική τάξη προσπαθεί να γυρίσει πίσω την ιστορία αναφερόμενη διαρκώς στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις και μαζί μ’ αυτές στην αποκαλούμενη μικροαστική τάξη. Προσπαθεί να ιδιωτικοποιήσει οτιδήποτε δυνατό και αδύνατο. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα μέτρα δεν έχουν την επιθυμητή και αναμενόμενη αποτελεσματικότητα: η μεσαία τάξη καταστρέφεται και προλεταριοποιείται, η ανεξαρτησία των ελεγχόμενων μικρών επιχειρήσεων είναι μια ψευδαίσθηση και η ιδιωτικοποίηση περιορίζεται από την κυβερνητική ρύθμιση. 

Από αυτήν την άποψη, η στροφή στην κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου πήρε την φαινομενική μορφή μιας σειράς από φούσκες, ακολουθούμενες από μια τεράστια φούσκα που έσκασε. Η πραγματικότητα ήταν ότι η φούσκα ήταν μια καθυστερημένη τακτική για να αποφευχθεί η αναπόφευκτη ύφεση. Ο Άλαν Γκρίνσπαν δεν ήταν ηλίθιος όταν προσπαθούσε να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού για να μην εμποδίσει την ανάκαμψη κατά τη δεκαετία του 90 και κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του νέου αιώνα.    

Το κεφάλαιο μεταφέρθηκε από τους αξιο-παραγωγούς τομείς στη χρηματιστική σφαίρα. Ένα μέρος του εξήχθη οδηγώντας σε μια ορισμένη περίπτωση στη φούσκα της Ασίας το 1997 αλλά το περισσότερο από αυτό χρησιμοποιήθηκε για την κερδοσκοπία. Η εξαγοραζόμενη μόχλευση μεταμορφώθηκε σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και οι υποθήκες πουλήθηκαν ξανά σαν CDS (ασφάλιστρα πιστωτικού κινδύνου). Μεταφρασμένα σε αξία, αυτά τα αποκαλούμενα «παράγωγα» μεταβίβασαν αξία από την βιομηχανία, τους μισθούς και τα ημερομίσθια.    

Όλες οι κρίσεις τελειώνουν με μια τραπεζιτική κρίση, από τη στιγμή που οι υπερχρεωμένοι καπιταλιστές ή οι εργάτες προσπαθούν να πάρουν όλο και περισσότερα δάνεια που όμως δεν μπορούν να αποπληρώσουν. Η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού σε αυτό το σημείο σκάει τη φούσκα.

Κάποιοι μαρξιστές αποδίδουν την κρίση στην υποκατανάλωση, άλλοι στην πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους και άλλοι στη δυσαναλογία μεταξύ των διάφορων παραγωγικών κλάδων που εμποδίζει τις παραγωγικές επενδύσεις. Μια τέταρτη οπτική θέτει ιδιαίτερη προσοχή στη χρηματιστική αποτυχία σαν την θεμελιώδη αιτία. Μια πέμπτη τις συνδυάζει και τις τέσσερις. Αν και κατά την άποψή μου οι κρίσεις συνδυάζουν όλα αυτά τα στοιχεία, πάντα υπάρχει μια πυροδοτούσα και μια κυρίαρχη  βασική αιτία.

Αυτό δεν κλείνει ωστόσο τη συζήτηση καθώς είναι πολύ φανερό ότι οι κυβερνήσεις παίζουν έναν κεντρικό ρόλο στις κρίσεις στους μοντέρνους καιρούς. Είναι πιθανότερα περισσότερο σωστό να δούμε στις κρίσεις τον κεντρικό ρόλο της άρχουσας τάξης και των ποικίλων κυβερνήσεων. Από αυτήν την άποψη είναι καθαρό ότι η άρχουσα τάξη έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη στρατηγική αυτήν την στιγμή,  που έχει προφανέστατα αποτύχει: η στρατηγική του χρηματιστικού κεφαλαίου που εμπλέκει ιδιαίτερες πολιτικές και μια ιδιαίτερη σχέση με την εργατική τάξη. 

Λογικά, η δυσκολία στην τοποθέτηση επενδύσεων, υποδεικνύει την δυσαναλογία ως τεχνικό θέμα, στην παρούσα στιγμή, μέσα σε ένα πλαίσιο όπου το τέλος του ψυχρού πολέμου μετακίνησε τη βασική σταθερότητα του συστήματος. Δε μπορούμε να κοιτάξουμε τις κρίσεις απλώς στους όρους των εσωτερικών αντιφάσεων του καπιταλισμού. Έχουμε επιπλέον να κατανοήσουμε τις αντιδράσεις της άρχουσας τάξης και των κυβερνήσεων προκειμένου να κατανοήσουμε τη φύση αυτής της ιδιαίτερης κρίσης.

Με άλλα λόγια, έχουμε μια σειρά από στοιχεία της παρούσας κρίσης που επίσης συνθέτουν  τη μορφή της απόσπασης του υπερ-προϊόντος δηλαδή την υπεραξία. Η μορφή καθεαυτή αντανακλά την παρακμή του καπιταλιστικού συστήματος. Υπάρχουν δύο πλευρές σ’ αυτήν την παρακμή: η μία είναι το χρηματιστικό κεφάλαιο και η άλλη είναι η άμεση επέμβαση της άρχουσας τάξης, σαν τάξης, είτε μέσω κυβερνήσεων ή με άλλα μέσα. 

Όσον αφορά τη δεύτερη πλευρά: Καθώς η κοινωνία πλησιάζει την υπέρβασή της, οι μορφές του μέλλοντος εκδηλώνονται αλλά σε μια υψηλά παραμορφωμένη μορφή - σε αυτό το παράδειγμα δια μέσου του συνειδητού ελέγχου της καπιταλιστικής οικονομίας. Η «εισβάλλουσα σοσιαλιστική κοινωνία» που σημειώθηκε από τον Ένγκελς μετατράπηκε όσο είναι δυνατό σε πλεονέκτημα του κεφαλαίου. Ο Ρούντολφ Χίλφερντινγκ (ο θεωρητικός του χρηματιστικού κεφαλαίου στις αρχές του 20^ου αιώνα) είχε δίκιο σημειώνοντας ότι το χρηματιστικό κεφάλαιο με έναν ορισμένο τρόπο προσφέρει μια οργανωτική μορφή για την άρχουσα τάξη. Φυσικά η έκφραση του συλλογικού συμφέροντος της άρχουσας τάξης όταν υπάρχει η απειλή ανατροπής της δεν καταργεί τον ανταγωνισμό.

Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, αυτή η έκφραση αυτο-εκδηλώθηκε δια μέσου των δράσεων των ΗΠΑ σαν της κυρίαρχης ιμπεριαλιστικής δύναμης, που οργάνωσε αποτελεσματικά την άρχουσα τάξη δια μέσου μιας σειράς από θεσμούς. Το τέλος του ψυχρού πολέμου και η παρακμή των ΗΠΑ έχει δημιουργήσει προβλήματα για την άρχουσα τάξη από αυτήν την άποψη.

Τέλος όσον αφορά την πρώτη πλευρά: το χρηματιστικό κεφάλαιο ήταν η στρατηγική που αποτελεσματικά ακολουθήθηκε από τα τέλη του 70 και μετά, έχοντας τώρα καταρρεύσει.

Το πρόβλημα, στο σημείο όπου η κρίση ξέσπασε, έγκειται στο ότι ενώ το κεφάλαιο είναι αυτο-επεκτεινόμενη αξία και μια έκφραση του δαπανημένου εργάσιμου χρόνου, οι τεράστιες ποσότητες κεφαλαίου που δημιουργήθηκαν δε μπορούσαν να επανεπενδυθούν παρά μόνο ως πλασματικό κεφάλαιο, στη μορφή των διάφορων μορφών δανείων και των παραγώγων τους. Το χρήμα δε μπορεί να παράγει περισσότερο χρήμα καθ εαυτό, ή να παράγει αξία χωρίς την παρέμβαση-μεσολάβηση της παραγωγικής εργασίας. Το χρήμα που δεν επιστρέφει πίσω στην εργασία δε μπορεί να ολοκληρώσει το κύκλωμα [Χ-Ε-Χ', σ.τ.μ.] παράγοντας περισσότερο κεφάλαιο.

Συγκεκριμένα η αστική τάξη δεν ήταν ικανή να επενδύσει γιατί δεν υπήρχαν επαρκείς επενδυτικές διέξοδοι. Έτσι τοποθέτησαν χρήματα στο χρηματιστικό κεφάλαιο καθ εαυτό -στα παράγωγα, το χρηματιστήριο, την αγορά ακινήτων, την αγορά εμπορικών ακινήτων. Ένας τεράστιος πληθωρισμός του ενεργητικού άρχισε.

Ο αστικός οικονομικός ισχυρισμός είναι ότι οι κινέζοι και άλλοι ασιάτες απόκτησαν και επεξέτειναν ένα εξωτερικό πλεόνασμα αντίστοιχο με το αμερικάνικο έλλειμμα. Παραδόξως αρνήθηκαν να ξοδέψουν τα λεφτά τους στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του δικού τους πληθυσμού. Αυτός ο ισχυρισμός είναι αμφίβολος - ή πιο σωστά χωρίς νόημα.

Υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει μια τεράστια συσσώρευση κεφαλαίου στους χρηματιστικούς οργανισμούς από τους πλούσιους καταθέτες: το 2007 το ποσό που κρατούν χρηματιστικοί οργανισμοί όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια κτλ., έφτασε τα 18 τρις δολάρια. Τα χρήματα αυτά έπρεπε και πρέπει να επενδύονται. Το ποσοστό όμως της βιομηχανικής ανάπτυξης στη Δύση είναι  πολύ χαμηλό για να τα απορροφήσει. Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά από φούσκες - πρώτα η ασιατική, μετά η κατάρρευση του LTCM και στη συνέχεια η  κατάρρευση της «νέας τεχνολογίας».

Οι πρόσφατοι πόλεμοι προσφέρουν μια σύντομη ανακούφιση στο σύστημα μέχρι που κατάρρευσαν ολοκληρωτικά. Το χρήμα έχει μετακινηθεί στον τρίτο κόσμο, ιδιαίτερα στην Κίνα, αλλά παραμένει κάτω από τις δυνατότητές του. Το κεφάλαιο συνεχίζει να διστάζει να επενδύσει χρήματα σε χώρες στις οποίες έχει περιορισμένο έλεγχο. Τα έθνη στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική δεν είναι πια αποικίες και μπορούν και έχουν εθνικοποιημένες περιουσίες ή (π.χ. Αργεντινή ) αρνούμενα να πληρώσουν τα χρέη τους.

Η κατάσταση σήμερα

Η κατάσταση δεν έχει βασικά αλλάξει. Ακόμα το χρήμα ρέει στις αποκαλούμενες αναδυόμενες οικονομίες, όπου τα επιτόκια δανεισμού είναι σχετικά υψηλά, όπως στην περίπτωση της Βόρειας Αμερικής όπου φτάνουν το 8%. Στην πραγματικότητα, οι μεγάλες επιχειρηματικές ενώσεις τα έχουν πάει κατ εξαίρεση καλά τον τελευταίο χρόνο γιατί έχουν την άδεια να απολύουν εργάτες και να μειώνουν μισθούς, και έτσι να αυξάνουν την παραγωγικότητα και τα κέρδη.

Η πρόσφατη πρόσθετη επέκταση της προσφοράς χρήματος στις ΗΠΑ -που ονομάστηκε «ποσοτική χαλάρωση» ή QE2- είναι τεχνικά περιττή δεδομένου του γεγονότος ότι οι εταιρείες έχουν πλεονάζοντα κεφάλαια. Ο λόγος για τον οποίον η Κεντρική Αποθεματική Τράπεζα τυπώνει το χρήμα στηρίζεται στο γεγονός ότι ξέρουν πως οι εταιρείες δεν το σπαταλούν και ελπίζουν ότι με την ποσοτική χαλάρωση δίνουν  μια επιπλέον ώθηση στην προσφορά του. Ωστόσο, μέχρι κάποιος όντως να επενδύσει ή να σπαταλήσει τα χρήματα παραγωγικά μια τέτοια βοήθεια δεν θα υπηρετεί τον αναγκαίο σκοπό.

Οι κριτικές που γίνονται ενάντια σ' αυτήν την πολιτική λένε ότι το τύπωμα χρήματος θα προκαλέσει παγκόσμιο πληθωρισμό. Κάποιοι στην αριστερά όπως και στη δεξιά αποδέχονται τον ισχυρισμό. Δεν υπάρχει ωστόσο βάση σε αυτόν. Το χρήμα που ρέει στις υπανάπτυκτες χώρες από τον αναπτυγμένο κόσμο δεν πάει ως επί το πλείστον σε άμεσες επενδύσεις αλλά σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου ή σε κυβερνητικά ομόλογα. Τα επιτόκια δανεισμού είναι ψηλά σε αυτές τις χώρες και μπορούμε να περιμένουμε ότι το χρήμα θα γυρίσει πίσω όσο τα επιτόκια δανεισμού μειώνονται. Αλλιώς επενδύεται σε κερδοσκοπική επένδυση στα εμπορεύματα. Σαν αποτέλεσμα υπάρχει μια νέα φούσκα στις τιμές των πρώτων υλών και των τροφίμων που είναι βέβαιο ότι θα σκάσει.

Γιατί υπάρχει κεφάλαιο που δεν είναι κεφάλαιο - δηλαδή γιατί η άρχουσα τάξη δεν επενδύει; Ένα editorial στους Financial Times το θέτει ως εξής: «Την ίδια στιγμή οι εταιρίες είναι σε άριστη κατάσταση. Είναι πλημμυρισμένες με χρήμα έχοντας χρησιμοποιήσει την κάμψη για να αποκτήσουν απόθεμα σε φτηνά υλικά και να ορθολογικοποιήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα - απολύοντας εργάτες ή βελτιώνοντας την παραγωγικότητά τους: ωστόσο 18 μήνες ανάπτυξης και κερδών δεν έχουν φέρει καθόλου νέες δουλειές». 

Γιατί λοιπόν δεν χρησιμοποιούν τα χρήματά τους για να αυξήσουν το κεφάλαιό τους; Οι Financial Times απαντούν: «Η επιχειρηματική αβεβαιότητα τρέφεται από τον εαυτό της: Όσο περισσότερο οι εταιρίες αναβάλλουν τις επενδύσεις μέχρι να δουν πρώτα τη ζήτηση να επιστρέφει, τόσο περισσότερο πρέπει να περιμένουν τη ζήτηση να υλοποιείται. Στα οικονομικά όπως οπουδήποτε αλλού, το χειρότερο πράγμα που έχεις να φοβάσαι είναι τον ίδιο το φόβο. "Υπάρχουν λόγοι να ελπίζουμε ότι οι αμερικάνικες επιχειρήσεις μπορεί ξανά να πάρουν το ρίσκο"». 

Το πρόβλημα λοιπόν σύμφωνα με τους ηγετικούς συντάκτες των Financial Times, είναι ότι οι επιχειρηματίες φοβούνται να ρισκάρουν τα κεφάλαιά τους. Η «αβεβαιότητα» είναι πολύ μεγάλη. Φυσικά η αστική οικονομία βλακωδώς ισχυρίζεται ότι τα κέρδη είναι η ανταπόδοση του ρίσκου. Έτσι η καπιταλιστική τάξη, σύμφωνα με αυτούς, φοβάται να ρισκάρει το κεφάλαιό τους, ακόμα και αν αυτή είναι η κατ' εξοχήν λειτουργία του κεφαλαίου. Στην πραγματικότητα, ο καπιταλισμός μειώνει το ρίσκο τους στο απόλυτο ελάχιστο, περισσότερο από ό,τι τους κάνει να χάνουν το κεφάλαιό τους ή το δυνητικό τους κέρδος. Οπότε για τί φοβούνται; 

Οι FT φαίνεται να συμπεραίνουν ότι είναι ένα ζήτημα της στιγμής και μόνο, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ακριβώς αυτό το θέμα που οδήγησε στην ύφεση. Εξετάζοντάς το επιφανειακά, φυσικά, θα πιστέψει κανείς ότι οι τράπεζες βάζουν τα δυνατά τους για να δανείσουν σε όλους ανεξαιρέτως, κάτι που δεν είναι μόνο επικίνδυνο αλλά και ηλίθιο. Έτσι η επίσημη θεωρία είναι ότι οι τράπεζες είναι άπληστες και όχι μόνο άπληστες αλλά και ηλίθια άπληστες. Πήραν μεγάλο ρίσκο γιατί οι ανταποδόσεις ήταν μεγάλες.

Ακόμα και ένα δεκάχρονο μπορεί να δει την ανοησία αυτού του ισχυρισμού. Οι τράπεζες δεν επενδύουν στην βιομηχανία αλλά στις υποθήκες και τα παράγωγα -ή με άλλα λόγια στα δάνεια και στα δανειακά παράγωγα- και η οικονομία έχει χαμηλό επίπεδο επενδύσεων αν αφαιρέσουμε τις χρηματιστικές. Με το που κάποιος μετακινήσει τα χρηματιστικά από τις στατιστικές, το ποσοστό της ανάπτυξης είναι πολύ χαμηλό.

Έτσι γιατί η αστική τάξη στη Δύση προτιμά μόνο να επενδύει στον μη παραγωγικό τομέα και να εξάγει κεφάλαιο στην Ανατολή; Όπως επισημάνθηκε πιο πάνω, οι χώρες του Τρίτου Κόσμου όπως η Βραζιλία, υποφέρουν από μια πλημμύρα δυτικού κεφαλαίου που πάνε σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου στις χώρες τους. Σαν αποτέλεσμα παίρνουν μέτρα για να περιορίσουν τη ροή.

Υπάρχουν δύο σημεία να παρατηρηθούν εδώ. Πρώτον, είναι καθαρό ότι υπάρχουν τεράστια ποσά χρήματος που αναζητούν μια διέξοδο, όπως πριν την ύφεση. Και δεύτερον, οι περισσότεροι, αν και όχι όλοι οι επενδυτές, δεν είναι προετοιμασμένοι να βάλουν τα χρήματά τους σε άμεση επένδυση, σε πραγματικά παραγωγικές εταιρείες.

Το τεράστιο λιμνάζον κεφάλαιο αναζητά βραχυπρόθεσμες αποδόσεις. Τα οικονομικά μεγέθη έπεσαν κατά τη διάρκεια της ύφεσης αλλά αυξάνονται ξανά. Φανερά ένας τρόπος να χαλάσεις χρήματα είναι να τα χάσεις, όπως στην πρόσφατη κατασκευή των πιο δαπανηρών διαμερισμάτων που χτίστηκαν στον κόσμο στην 1 Hyde Square στο Λονδίνο: ένα διαμέρισμα κόστισε περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια. 

Η έννοια του Χρηματιστικού Κεφαλαίου

Οπότε τι συμβαίνει σε πιο θεωρητικούς όρους; Ένας τρόπος για να το κοιτάξεις είναι να μιλήσεις για «καπιταλιστική απεργία» όπως κάποιες ομάδες της άκρας αριστεράς έχουν κάνει. Μια τέτοια όμως βραχυπρόθεσμη ενέργεια γίνεται μόνο όταν υπάρχει μια μακροχρόνια στρατηγική. Η έννοια όμως του χρηματιστικού κεφαλαίου είναι κρίσιμη. Είναι αφηρημένο κεφάλαιο (όχι προσδεδεμένο με κάποια ιδιαίτερη παραγωγική εταιρεία) που είναι αναγκαστικά βραχυπρόθεσμο, μη παραγωγικό και αρπακτικό, αλλά έχει καταφέρνει να μετατοπίζει τους όρους της ταξικής πάλης στην κατεύθυνση της άρχουσας τάξης. 

Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, η λογική μια κεϋνσιανής ή λαϊκής λύσης στην ύφεση θα μπορούσε να είναι διαμέσου μιας ταυτόχρονα χρηματικής επέκτασης και  ανάπτυξης των εθνικοποιημένων βιομηχανιών. Ακόμα οι ιδιωτικές επιχειρήσεις το βρίσκουν δύσκολο να πάνε για μεγάλης κλίμακας επένδυση σε εκτεταμένες χρονικές περιόδους. Κυβερνούμενες από το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι αναγκαστικά βραχυπρόθεσμες. 

Καμία νομοθεσία δε μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι οι πλούσιοι επενδυτές, που κρατούν τα απαιτούμενα κεφάλαια, θέλουν άμεσες αποδόσεις και είναι ανήσυχοι στη λήψη ρίσκων που εμπλέκονται στην μακρόχρονη έρευνα και ανάπτυξη μη αποδεχόμενοι την κυβερνητική συνοδεία. Από την άλλη, το κύριο τμήμα του κεφαλαίου φοβάται να επιτρέψει στην κυβέρνηση να παίξει έναν αυξανόμενο ρόλο στην οικονομία και φοβάται την ανέλκυση της οικονομίας σε ένα μεγαλύτερο ποσοστό ανάπτυξης. 

Οι ιδεολόγοι ισχυρίζονται ότι η ανάπτυξη και η ανανέωση έρχονται από τις μικρές και τις μεσαίου μεγέθους εταιρείες οι οποίες πρέπει να προωθηθούν πάνω από τις «προγραμματισμένες» επενδύσεις του κράτους. Ο ισχυρισμός αυτός δεν έχει αξία καθώς οι αληθινά ανεξάρτητες SME είναι μικρής σημασίας.  

Η αυτοκινητοβιομηχανία, η βιομηχανία αεροπλάνων, η στρατιωτική βιομηχανία, οι φαρμακευτικές βιομηχανίες και οι χημικές βιομηχανίες είναι τυπικές περιπτώσεις κυριαρχίας των μεγάλων εταιρειών όπως η General Motors, Boeing, Pfizer και άλλες, που αναθέτουν στο εξωτερικό το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς. Oι μικρότερες εταιρείες ελέγχονται αποτελεσματικά από τους αγοραστές τους σε κάθε σχεδόν πλευρά.

Τέτοιο παράθυρο-σάλτσα υπηρετεί την σκόπιμη κάλυψη των αληθινών προθέσεων πίσω από το πρόγραμμα διαρκούς λιτότητας. Το νόημα της κρίσης είναι ότι η στρατηγική του χρηματιστικού κεφαλαίου έχει τώρα καταρρεύσει και η αστική τάξη δεν έχει άλλη στρατηγική από την επιστροφή στον κλασσικό καπιταλισμό με τη μαζική ανεργία και ένα μίνιμουμ κράτος πρόνοιας.

July/August 2011

Καταγγελία EEK για τη δολοφονική επίθεση εναντίον του προέδρου κι ενός απολυμένου αγωνιστή του ΜΕΤΡΟ

TPAMΠOYKIKH ΔOΛOΦONIKH EΠIΘEΣH KATA ΣYNΔIKAΛIΣTΩN TOY METPO

Το EEK καταγγέλλει την δολοφονική επίθεση κατά του προέδρου του σωματείου εργαζομένων του METPO Aντώνη Σταματόπουλου και του Δημήτρη Kατσαφάδου, από τους 280 απολυμένους συμβασιούχους του METPO.

H επίθεση έγινε στον ηλεκτρικό σταθμό του Πειραιά, γύρω στις 11 π.μ. της Δευτέρας 5 Δεκέμβρη, από ομάδα 10 περίπου ατόμων με επικεφαλής τον συνδικαλιστή της ΠAΣKE Kώστα Δήμα (πρόεδρο των εργαζομένων του HΣAΠ).

Αφού έριξαν σπρέι πιπεριού στο πρόσωπο, οι τραμπούκοι με κλωτσιές χτύπησαν βάρβαρα τους δυο συνδικαλιστές, συνέχισαν δε να τους χτυπούν στο κεφάλι ακόμα και λιπόθυμους (!), μια πράξη που πέρα από τη βαρβαρότητα δείχνει και τη δολοφονική τους πρόθεση. Οι χτυπημένοι συνδικαλιστές μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο Γενικό Kρατικό Nικαίας όπου αφαιρέθηκαν γυαλιά από το μάτι του Aντώνη Σταματόπουλου και με τη φρονίδα των γιατρών νοσηλεύονται χωρίς να διατρέχει η ζωή τους κίνδυνο.

H ομάδα των 10 ατόμων, κοντοκουρεμένοι και «περίεργοι», δεν φαίνεται να έχουν καμμιά σχέση με το χώρο των εργαζομένων στον Hλεκτρικό, αλλά με το χώρο της μαφίας. Προφανώς η διεφθαρμένη και απεργοσπαστική συνδικαλιστική γραφειοκρατία επικουρείται από ομάδα τραμπούκων.

Tρία χρόνια μετά τη δολοφονική επίθεση με βιτριόλι κατά της συνδικαλίστριας των καθαριστριών της ΠEKOΠ Kωνσταντίνας Kούνεβα από μπράβους της εργοδοσίας, δυο συνδικαλιστές δέχονται δολοφονική επίθεση από τραμπούκους. O Aντώνης Σταματόπουλος, γνωστός για την αγωνιστική στάση του στις απεργιακές κινητοποιήσεις, εδώ και μήνες είχε γίνει στόχος απειλητικών τηλεφωνημάτων και φθορών στο αυτοκίνητό του καθώς και απειλών κατά της οικογένειάς του.

H τωρινή κλιμάκωση της τραμπούκικης και φασιστικού τύπου βίας δεν είναι άσχετη με την τοποθέτηση του φασίστα και παλαιού τραμπούκου M. Bορίδη στη θέση του υπουργού Mεταφορών. Πιθανό να είναι αυτό το πρώτο “δείγμα γραφής” του υπουργού της τρικομματικής κυβέρνησης του μαύρου Mνημονιακού μετώπου στην αντιμετώπιση, με άλλες μεθόδους, των κυοφορούμενων απεργιακών κινητοποιήσειων των εργαζομένων στις αστικές συγκοινωνίες.

Σε κάθε περίπτωση η ευθύνη βαρύνει την κυβέρνηση συνολικά και τις κρατικές αρχές. Πώς εξηγείται ότι παρότι είναι γνωστό το όνομα του επικεφαλής της τραμπούκικης ομάδας δεν κινήθηκε δίωξη από την εισαγγελία;

Tο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα πρεπει να δώσει άμεση απάντηση στην τραμπούκικη επίθεση. Με μια μαζική πορεία και απεργιακή δράση πρέπει να στείλουμε το μήνυμα:

Δεν μας φοβίζουν, μας εξοργίζουν. Tρομοκρατείστε τους τρομοκράτες.

Aθήνα, 5 Δεκέμβρη 2011

Εργατικό Eπαναστατικό Kόμμα (ΕΕΚ)

καλεσμα του ΕΕΚ Μαγνησιας: ΟΛΟΙ ΤΡΙΤΗ 6/12 στις 5μμ στο ΘΟΛΟ

ΠΑΤΗΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εκδηλωση-Συζητηση ΒΑΡΚΙΖΑ ΤΕΛΟΣ: Δεκεμβρης 1944-2008-2011

Αυριο Τριτη 29.11. στις 9μμ στο θολο: ανοιχτη συνελευση για τη διοργάνωση της ανεξαρτητης ταξικης απεργιακης συγκεντρωσης της 1ης Δεκεμβρη.

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ Γενική Aπεργία – 1η Δεκεμβρίου OΛOI ΣTOYΣ ΔPOMOYΣ - OΛOI ΣTON AΓΩNA Κάτω η κυβέρνηση των τραπεζιτών, της τρόικας και της Mέρκελ

κάντε κλικ στο κείμενο για να μεγεθυνθεί

ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΧΡΕΩΚΟΠΙΑ, η εισήγηση του Σάββα Μιχαήλ στην εκδήλωση της Νομικής.

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1973: ΕΞΩ Η ΧΟΥΝΤΑ ΤΗΣ ΣΙΑ / ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 2011:ΕΞΩ ΟΙ ΕΓΚΑΘΕΤΟΙ ΤΗΣ ΕΕ!

ΚΑΤΩ Η ΓΑΛΑΖΟΠΡΑΣΙΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕ ΤΑ ΦΑΣΙΣΤΟΕΙΔΗ ΔΕΚΑΝΙΚΙΑ ΤΗΣ

ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

38 χρόνια από την αιματοβαμμένη εξέγερση του Νοέμβρη η εργατική τάξη και όλος ο εργαζόμενος λαός πρέπει να βαδίσουν στο δρόμο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και να δώσουν χωρίς καθυστέρηση μια εργατική επαναστατική απάντηση στην καπιταλιστική χρεοκοπία και την αναπτυσσόμενη κρίση αστικής εξουσίας. Το αίσχος της νέας κυβέρνησης- μιας κυβέρνησης αδύναμης και επικίνδυνης- με τον αρχιτραπεζίτη επικεφαλής και τους λαομίσητους γαλαζοπράσινους υπουργούς αποκτά το πιο φαιό του συμπλήρωμα στα φασιστοειδή. Να φύγουν όλοι! Εξεγερθείτε και ανατρέψτε τους δολοφόνους των εξεγερμένων και σε όσους τους διόρισαν!  

Η ελληνική αστική δημοκρατία, που εγκαθιδρύθηκε κλέβοντας τη νίκη από τους φοιτητές και τους εργάτες, είναι σε πρωτοφανή πολιτική και οικονομική χρεοκοπία. Η λαϊκή κατακραυγή και οι σεισμοί μιας χωρίς προηγούμενο παγκόσμιας καπιταλιστικής χρεοκοπίας έχουν σπρώξει και τον εγχώριο καπιταλισμό στην κρίση εξουσίας.     

Η παραίτηση της Κυβέρνησης Παπανδρέου  και η πραξικοπηματική αντικατάστασή της από την κυβέρνηση «εθνικής ενότητας»-μιας κυβέρνησης εγκάθετων των ευρωπαίων και ντόπιων καπιταλιστών- οφείλεται στο πολιτικό αδιέξοδο  που προκάλεσε η ανεξέλεγκτη δράση εκατοντάδων χιλιάδων εργατών της 19^ης και 20^ης Οκτώβρη και ο λαϊκός ξεσηκωμός της 28^ης Οκτωβρίου που ακύρωσε για πρώτη φορά μεταπολεμικά τη στρατιωτική παρέλαση  εκδιώκοντας κακήν κακώς τους επίσημους λωποδύτες του λαού.

38 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου η χώρα βρίσκεται σε προεπαναστατική κατάσταση και όλες οι θύελλες της ιστορίας σπέρνουν τους εφιάλτες στους καταπιεστές και την ελπίδα στους καταπιεσμένους. 

Το Πολυτεχνείο του 1973, ήταν μέρος μιας παγκόσμιας επαναστατικής διαδικασίας που πυροδοτήθηκε από τον πρώτο κλονισμό της μεταπολεμικής άνθησης και το τέλος της Kεϋνσιανής οικονομικής στρατηγικής. Ήταν αναπόσπαστο μέρος της πυρκαγιάς  που άναψε τον Mάη του 68 στη Γαλλία, την Άνοιξη της Πράγας, την εξέγερση της νεολαίας στο Mεξικό και τα αμερικανικά πανεπιστήμια, το Κορντομπάσο στην Αργεντινή, τα αντάρτικα στη Λατινική Αμερική την έφοδο προς την νίκη των Βιετκόνγκ, το ιταλικό φθινόπωρο. Mια νέα γενιά βγήκε στο προσκήνιο της Iστορίας και εξεγέρθηκε ενάντια στη χούντα παίρνοντας εκδίκηση για την ήττα της προδομένης από τους σταλινικούς στον Λίβανο, την Καζέρτα, την Βάρκιζα  και την Γιάλτα ανολοκλήρωτης επανάστασης του 1941-1949.

35 χρόνια μετά, το  Δεκέμβρη του 2008 η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που ξέσπασε το 2007 πυροδοτούσε τη μεγαλύτερη λαϊκή εξέγερση από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η κρατική δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου  κινητοποίησε ενάντια στο κράτος των δολοφόνων μια νεολαία με άθλιο παρόν και χωρίς μέλλον,  αποκαλύπτοντας την κρίση εξουσίας του αστικού καθεστώτος. 

Τώρα η ζωή εκατομμυρίων εργαζομένων και λαού βρίσκεται υπό την δαμόκλειο σπάθη μιας τεράστιας κοινωνικής καταστροφής. Ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης «έκτακτης ανάγκης», «εθνικής ενότητας» και λαϊκής καταστροφής για την εφαρμογή των εντολών κοινωνικού κανιβαλισμού που αποφάσισε η Σύνοδος της ΕΕ στης 26 Οκτώβρη  δεν απομακρύνει την απειλή της  επίσημης χρεοκοπίας. Αντίθετα, τη φέρνει πιο κοντά και την κάνει πιο βαθειά και παρατεταμένη. Για 20, 30 ή και παραπάνω χρόνια οι ζωές μας υποθηκεύονται στους διεθνείς τοκογλύφους και η χώρα καταδικάζεται σε ταπεινωτική επιτροπεία της ιμπεριαλιστικής Γερμανίας και της ΕΕ. Ούτε αυτά τα μέτρα όμως είναι αρκετά για να λύσουν το πρόβλημα του χρέους που απειλεί, όπως δείχνει κι η ακήρυχτη χρεοκοπία της Ιταλίας, να τινάξει στον αέρα τον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο καπιταλισμό.

Τα φράγματα που επιχείρησαν να βάλουν οι καπιταλιστές από το 2008 και μετά για να συγκρατήσουν τις επαναστατικές πολιτικές συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης έχουν σπάσει αφήνοντας τα κράτη, τις οικονομίες και τις τράπεζες στο έλεος της χρεοκοπίας.  Ουσιαστικά οι αποφάσεις της περιβόητης Συνόδου της ΕΕ της  26^ης Οκτώβρη έχουν αποτύχει πριν στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών της.

Από τη Χιλή μέχρι το Ισραήλ και από το Λονδίνο μέχρι τη Νέα Υόρκη και το Όκλαντ η  εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα που καταστρέφονται παλεύουν για τη δική τους διέξοδο από την καπιταλιστική χρεοκοπία ενώ οι επαναστατημένοι λαοί στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική συνεχίζουν να δίνουν τη μάχη ενάντια στην ιμπεριαλιστική και ντόπια αστική αντεπανάσταση. Η ώρα να πληρώσουν τον λογαριασμό η αστική τάξη, μαζί και οι γραφειοκράτες, σταλινικοί και ρεφορμιστές, έχει έρθει. Αφού ευνούχισαν ποδοπάτησαν και σκύλεψαν τους αγώνες και τους πόθους του λαού για Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία αφού στη συνέχεια έκλεψαν τους κόπους  και χτύπησαν τις κοινωνικές κατακτήσεις των εργαζομένων με τα ασφαλιστικά, τα μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμά τους, τώρα έχουν το θράσος να επιχειρούν να επιβάλλουν νέες πρωτόγνωρες θυσίες για τις επόμενες δεκαετίες. Η καλύτερη τιμή για τους νεκρούς της εξέγερσης  του Πολυτεχνείου  είναι η ενεργητική προετοιμασία για την επαναστατική έκρηξη που έρχεται γοργά.   

Να οργανωθούμε και να παλέψουμε στους δρόμους για ψωμί ενάντια στην φτώχεια, για δουλειά και όχι ανεργία και δουλεία, για Παιδεία ενάντια στον εξευτελισμό και την ιδιωτικοποίηση-διάλυση κάθε έννοιας δημόσιας εκπαίδευσης, για  Ελευθερία ενάντια στο κράτος-τρομοκράτη και τους τροϊκανούς επιτηρητές του.   

ü  Διαγραφή όλου του χρέους στους διεθνείς τοκογλύφους. Έξω η τρόικα ΔNT/EKT/EE. Aκύρωση όλων των Mνημονίων, μεσοπρόθεσμων, πολυνομοσχέδιων και όπως αλλιώς ονοματίστηκαν.

ü  Εθνικοποίηση των τραπεζών, χωρίς αποζημίωση στους τραπεζίτες, κάτω από εργατικό έλεγχο - ένωση όλων των τραπεζών σε μια κεντρική κρατική τράπεζα που θα εξασφαλίσει την χρηματοδότηση της οικονομίας και τις καταθέσεις μισθωτών και συνταξιούχων και μικροκαταθετών.

ü  Eπανεθνικοποίηση ή εθνικοποίηση όλων των βασικών μονάδων από τις οποίες εξαρτάται η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, σε ενέργεια, μεταφορές, παραγωγή τροφίμων και φαρμάκων.

ü  Aπαγόρευση των απολύσεων - δουλειά για όλους, δουλειά λιγότερη.

ü  Όχι στις περικοπές μισθών και συντάξεων. Aυξήσεις για εξασφάλιση ανθρώπινης και αξιοπρεπούς ζωής.

ü  Δωρεάν και Υψηλού επιπέδου Υγεία και Παιδεία για όλο το λαό

ü  Όχι στα χαράτσια. Kανένας φόρος στους φτωχούς, χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους. Φόροι αυξανόμενης κλίμακας στο κεφάλαιο και στους πλούσιους.

ü  Mοίρασμα της εκκλησιαστικής περιουσίας στα φτωχά λαϊκά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου. Διαχωρισμός της εκκλησίας από το κράτος

ü  Nα δημευτεί η περιουσία των λαμόγιων, των διαπλεκόμενων και μιζαδόρων.

38 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείο όλη η δύναμη του εργατικού κινήματος, όλου του εργαζόμενου λαού πρέπει να εκδηλωθεί  στην οργάνωση γενικής πολιτικής απεργίας διαρκείας για την ανατροπή της αδύναμης, απονομιμοποιημένης και επικίνδυνης «κυβέρνησης εθνικής ενότητας». H «εθνική ενότητα» είναι μια παγίδα. Να φύγουν όλοι! Εμπρός για τη συσπείρωση των πιο αδιάλλακτων και ταξικών αγωνιστών εργατών και νεολαίων σε ένα ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ και την 4^η ΔΙΕΘΝΗ που θα ηγηθεί και θα οργανώσει  τη μαζική επαναστατική πάλη για την εξουσία της εργατικής τάξης, τις Ενωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης και τον ελευθεριακό κομμουνισμό. 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ-ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΕΣ                                                                            (ελληνικό τμήμα της Συντονιστικής Επιτροπής για την Επανίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς)

 Για επικοινωνία:eek@ath.forthnet.gr,

http://konservokouti-oen.blogspot.com, www.eek.gr

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΒΟΛΟΥ: Σε διατεταγμένη υπηρεσία των εργολάβων και των τραπεζιτών

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΒΟΛΟΥ: Σε διατεταγμένη υπηρεσία των εργολάβων και των τραπεζιτών

Η Επιτροπή Αγώνα Θεσσαλίας «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥΣ» καταγγέλλει την Ασφάλεια Βόλου για τη παρακολούθηση και «αναγνώριση» ενεργών και δραστήριων μελών του κινήματός μας.

Σε δικογραφία που ήδη παραλαμβάνεται από συναγωνιστές της Λάρισας, περιλαμβάνεται και έκθεση ένορκης εξέτασης μάρτυρα αστυνομικού (Οικονόμου Βασίλειος του Νικολάου και της Τριανταφυλλιάς, που υπηρετεί στην ΥΑ Βόλου), ο οποίος στις 9 Γενάρη 2011, ημέρα πανελλαδικής δράσης ενάντια στα ληστρικά διόδια, ευρισκόμενος «σε διατιθέμενη υπηρεσία» μετέβη στα διόδια Μοσχοχωρίου «με εντολή της υπηρεσίας προκειμένου να αναγνωρίσω κάποια άτομα από τους διαδηλωτές»!!!

Από τους 60 διαδηλωτές σύμφωνα με τη δική του καταμέτρηση ή από τα 100 άτομα περίπου σύμφωνα με το σημείωμα του γενικού διευθυντή των Αυτοκινητοδρόμων Αιγαίου ΑΕ (Ι. Νασούλης), ο ευσυνείδητος αστυνομικός αναγνώρισε (!) τρεις συναγωνιστές του κινήματός μας.

Επίσης, ο διατεταγμένος αστυνομικός αν και «αναγνωρίζει» τρεις συναγωνιστές σε πλήθος κόσμου αδυνατεί να καταγράψει τα συνθήματα στα μεγάλα αναρτημένα πανό μας στα διόδια Μοσχοχωρίου και αναφέρει λανθασμένα ότι έγραφαν «ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΤΩΡΑ ΟΛΑ ΤΑ ΔΙΟΔΙΑ».

Η δοθείσα διαταγή, γραπτή ή προφορική, από ιεραρχικά ανώτερο αστυνομικό αλλά και η διαδικασία «αναγνώρισης» από την ασφάλεια Βόλου συναγωνιστών και συναγωνιστριών, μας παραπέμπει στις πιο μαύρες εποχές καταγραφής κοινωνικών φρονημάτων πολιτών.

Η αστυνομική εικόνα της υπεράσπισης των κατάπτυστων εργολαβικών συμβάσεων παραχώρησης με τη καταγραφή των πινακίδων των οχημάτων μας σε κάθε κινητοποίηση, τις κλήσεις σε απολογία στα αστυνομικά τμήματα, τη τροπολογία Ρέππα που έκανε παράβαση του ΚΟΚ τη μη καταβολή των διοδίων και τις κλήσεις της τροχαίας, συμπληρώνεται με αγωγές, μηνύσεις, απειλές κατασχέσεων και τέλος την κυνική ομολογία του κυβερνητικού πολιτικού προσωπικού ότι τα έσοδα από τα διόδια θα εξυπηρετήσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα και τη χρεοκοπία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου!!!

Οι διεθυντάδες της Αιγαίον ΑΕ ζητούν τη προστασία της αστυνομίας για την «ομαλή χρηματοδότηση των υπό κατασκευή τμημάτων του αυτοκινητοδρόμου και στην ομαλή εκτέλεση ενός Έργου μείζονος εθνικής σημασίας», οι αστοί μερκελοσαρκοζί πολιτικάντηδες αναζητούν κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, οι τραπεζίτες μια χώρα ευκαιρίας και οι ασφαλίτες διατεταγμένης υπηρεσίας αναζητούν και καταγράφουν αγωνιστές διαρκείας.

Η Επιτροπής μας αντιτάσσει την μαζική της δράση και την αλληλεγγύη της με το μαχόμενο εργατικό κίνημα ενάντια σε όλους όσους καταστρέφουν και καταγράφουν τη ζωή μας.

Να φύγουν όλοι!

Για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, διατεταγμένες υπηρεσίες και χρεοκοπημένες ζωές.

9 Νοέμβρη 2011

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥΣ»

http://denplirono-anatropi.blogspot.com/